Ιστορία
Το Νικητάρι, χωριό της επαρχίας Λευκωσίας, είναι κτισμένο 47 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της πρωτεύουσας. Σημείο αναφοράς του Νικηταρίου είναι ο πολιτιστικός θησαυρός του 12ου αιώνα, η βυζαντινή εκκλησία της Παναγίας της Φορβιώτισσας – Ασίνου, Μνημείο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ.
Η κοινότητα Νικηταρίου έχει μια ενδιαφέρουσα ιστορία που συνδέεται με τον παραδοσιακό κυπριακό τρόπο ζωής, τη θρησκεία και την αγροτική παραγωγή. Περιδιαβαίνοντας το Νικητάρι, ανακαλύπτει κανείς εκκλησίες, σπίτια λαϊκής αρχιτεκτονικής, χώρους αναψυχής, όπως καφενεία και εστιατόρια.
Ονομασία
Στην περιοχή που σήμερα είναι χτισμένο το Νικητάρι, όπως διασώζει η Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια παραπέμποντας στο Στέφανο Βυζάντιο, βρισκόταν ένας αρχαίος οικισμός με την ονομασία Ασίνη. Στον οικισμό αυτό, όπως εξηγεί ο Καρούζης, εγκαταστάθηκαν τον 11ο αιώνα άποικοι από την Ασίνη της Πελοποννήσου. Την ύπαρξη του οικισμού βεβαιώνουν παλαιοί χάρτες, στους οποίους είναι σημειωμένο το όνομα «Assinni». Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως η εκκλησία της Παναγίας φέρει το συγκεκριμένο τοπωνύμιο.
Σύμφωνα με τον ντε Μας Λατρί, την περίοδο της φραγκοκρατίας το χωριό ήταν ένα από τα φέουδα που ανήκαν στη βασιλική Μαραθάσα. Όπως ο Μας Λατρί, τόσο ο Φλώριος Βουστρώνιος όσο και G. Jeffery αναφέρθηκαν στο Νικητάρι. Ο μεν Φλώριος Βουστρώνιος, όπως διασώζει ο Καρούζης, αναφέρει τα ονόματα δυο φεουδαρχών του 15ου αιώνα, του Ιωάννη Φλάτρου και του Ιωάννη Συγκλητικού, ενώ ο G. Jeffery αναφερόμενος στο χωριό το σημειώνει ως εξής: «Chittari». Αυτή η αναφορά εξηγείται από τη Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια ως μια φράγκικη παραφθορά του ονόματος Νικητάρι. Το χωριό, όμως, είναι σημειωμένο και με άλλες παραπλήσιες ονομασίες, όπως Nichitari. Πρέπει να αναφερθεί πως, στις μέρες μας, στο τοπικό γλωσσικό ιδίωμα το χωριό προφέρεται «Νιτζ’ ητάριν».
Η παράδοση διασώζει πως το όνομα του χωριού συνδέεται με τον Όσιο Νικήτα, τον επίσκοπο των Χύτρων. Συγκεκριμένα, το χωριό μας οφείλει το όνομα του σε υποκοριστικό του προαναφερόμενου ονόματος. Υπάρχει μάλιστα άλλο ένα χωριό, το οποίο συνδέει το όνομα του με τον επίσκοπο Χύτρων, το κατεχόμενο σήμερα χωριό Νικήτας που βρίσκεται στη Μόρφου.
[Πηγές:
Γιώργου Καρούζη, Περιδιαβάζοντας την Κύπρο, Λευκωσία, Πόλη και Επαρχία, Λευκωσία 2001
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια]